Thema
Het thema van deze editie is Toekomst van geschiedenis.
Tijdens de eerdere edities is de beoefening van de geschiedenis grondig ondervraagd: hoe betrekken we het bredere publiek in de geschiedschrijving (Utrecht), wie behoort tot de beroepsgroep (Groningen), waar liggen de grenzen van de discipline (Rotterdam) en hoe kunnen we deze overstijgen (Maastricht)? Nu richten we ons op de vraag: hoe ziet de toekomst van ons vak er eigenlijk uit?
Toekomstdilemma
Het historische vakgebied staat voor grote uitdagingen. Digitalisering van bronnen, onderzoeksmethodes en het onderwijs zorgen ervoor dat de wijze waarop we het verleden onderzoeken en doceren ingrijpend verandert. In tijden van polarisatie, de klimaatcrisis, geopolitieke verschuivingen en de aanvallen op de rechtstaat en academische vrijheid, blijft de behoefte aan mensen die hedendaagse ontwikkelingen historisch kunnen duiden enorm groot. Tegelijkertijd rijzen er uit de politiek en maatschappij geluiden op die het bestaansrecht van de geschiedenis in twijfel trekken en de waarde van historische kennis (en de wetenschap in het algemeen) ondermijnen. Bezuinigingen bedreigen het voortbestaan van het vakgebied en sectoren waar het onderdeel van uitmaakt.
In andere woorden: de toekomst van geschiedenis is uiterst onzeker. Het is hoog tijd om al deze ontwikkelingen en de impact daarvan op de verschillende historische vakgebieden onder de loep te nemen. Hoe ziet de geschiedenis er in de toekomst uit?
Brave New World?
Elke tijd creëert naast nieuwe generaties historici ook nieuwe onderzoeksonderwerpen, methodes en perspectieven. Docenten, academici, heemkundigen, archivarissen, curatoren, erfgoedspecialisten, content creators en journalisten werken dagelijks aan nieuwe manieren om het verleden te bestuderen en te duiden.
In de samenleving blijft de interesse in het verleden groot. Historische boeken en films vinden gretig aftrek, en het verleden dringt ook door tot nieuwe media zoals podcasts, TikTok en LinkedIn. De vraag rijst hoe de rol van de historicus er in de toekomst uitziet en hoe geschiedonderwijs en -onderzoek kunnen of moeten veranderen om maatschappelijk relevant te blijven.
Bolwerk van traditie en vernieuwing
Met de Historicidagen 2026 bieden het KNHG en de Universiteit Leiden de mogelijkheid aan alle mensen binnen het vakgebied om ervaringen uit te wisselen en toekomstperspectieven te delen. Wat moet de historicus van de toekomst allemaal kunnen? Welke structurele verschuivingen zullen er de komende jaren plaatsvinden? Welke tradities willen we doorgeven aan de volgende generatie (en welke niet)? Welke richtingen gaat het historisch onderzoek op? Hoe maken het onderwijs, het onderzoek en de erfgoedsector zichzelf toekomstbestendig? Hoe houden we het verleden actueel?
Natuurlijk heeft de geschiedbeoefening wel vaker voor grote uitdagingen van binnen én buiten het vakgebied gestaan. Het is daarom passend om de toekomst van het vak geschiedenis in de Lage Landen te agenderen aan een universiteit met een lange traditie in de geschiedbeoefening, en in een stad die rijk is aan musea, erfgoed en cultuur.